نقش صنایع فراوری کشاورزی در توسعه روستایی از دیدگاه جامعه محلی (مطالعه موردی: بخش سیدان شهرستان مرودشت)

چکیده استراتژی ایجاد و توسعه صنایع فراوری محصولات کشاورزی با توجه به ارتباط مستمر با بخش کشاورزی و دارا بودن امکانات و قابلیت های موجود در روستاها، نقش موثری در توسعه روستایی دارد. صنایع فراوری کشاورزی می توانند در جهت جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهره وری بخش کشاورزی و افزایش سهم اشتغال صنعتی در مناطق روستایی و نیز به عنوان جزئی از فرایند توسعه روستایی ایفای نقش کنند. شهرستان مرودشت و بالاخص بخش سیدان به دلیل قابلیت های محیطی فراوان در توسعه محصولات کشاورزی شهرستان و همچنین اهمیت دیرپای صنعت در این شهرستان از مهم ترین مناطق صنعتی و کشاورزی در استان فارس به شمار می رود. در راستای مازاد تولید بعضی محصولات کشاورزی مانند گوجه، خیار و... تعداد 35 واحد فراوری محصولات کشاورزی در منطقه ایجاد شده است که این صنایع می توانند نقش مهمی در دستیابی به اهداف توسعه روستایی در منطقه ایفا کنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی و شناخت مهم ترین اثرات صنایع فراوری کشاورزی بخش سیدان شهرستان مرودشت بر توسعه روستایی می باشد. جامعه آماری با توجه به هدف، دو گروه روستاییان و صاحبان واحدهای فراوری کشاورزی فعال در بخش سیدان می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 377 نفر به عنوان نمونه آماری از روستاییان انتخاب گردید و با توجه به محدود بودن تعداد واحدهای فراوری (35 واحد) اطلاعات مورد نیاز از این جامعه به صورت سرشماری جمع آوری شد. با توجه به هدف پژوهش اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و کارشناسان تأیید و پایایی پرسشنامه نیز با انجام پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ انجام گردید (a > 0.78). جهت تجزیه و تحلیل دادها از آماره های توصیفی و استنباطی نظیر فراوانی، میانگین، آزمونt تک نمونه ای و در نهایت جهت مقایسه نظرات دو گروه روستاییان و صاحبان واحد های فراوری در مورد میزان تأثیر ایجاد صنایع فراوری کشاورزی در توسعه روستاهای منطقه از آزمون t-test استفاده شده است. بررسی جامع به صورت اسنادی و میدانی در خصوص ارزیابی اثرات واحدهای فراوری از دیدگاه جامعه محلی در 5 بعد اقتصادی، اجتماعی، کشاورزی، کالبدی و زیست محیطی نشان داد که واحدهای فراوری به جز بعد اقتصادی )2.86(m= ، در سایر ابعاد اجتماعی )3.22(m=، کشاورزی )3.60(m=، کالبدی )3.34(m= و زیست محیطی )3.46(m= بیشتر از حد متوسط موثر بوده اند. نتایج آزمون t-test نشان می دهد که به جز در چهار گویه افزایش فرصت اشتغال برای روستاییان، افزایش اشتغال زنان، افزایش قیمت زمین و مسکن و آلودگی آب های زیرزمینی اختلاف معناداری بین نظرات روستاییان و صاحبان واحدهای فراوری وجود ندارد. همچنین در این پژوهش، مهم ترین مشکل و مانع توسعه صنایع فراوری در بخش سیدان موانع مالی و تسهیلاتی )4.21(m= شناخته شده است که علاوه بر بخش های خصوصی، دولت نیز باید جهت رفع آن اقدام کند.